Verslag stadswandeling 21 januari 2018

Deel 1: Rondom de  Dom, door Jacquelien Broere

Schitterende zon, beetje fris wel. 
Om 11 uur verzameld bij het Vrijheidsbeeld voor een wandeling rondom de Dom, vanuit kunsthistorisch perspectief o.l.v. cultuurhistoricus Barry Heinrichs.
Het leverde voor velen van ons tot nu toe onbekende feiten op over ons ‘Utreg’. Ik noem er een aantal.
  • De gotische Domkerk werd gebouwd vanaf 1254 (en is pas veel later voltooid). De tornado op 1 augustus 1674 veroorzaakte dat de Domtoren en de Domkerk los van elkaar kwamen te staan, doordat het middenschip instortte.
  • De restanten van het Romeinse Castellum Trajectum (fort voor hulptroepen) zijn nog aanwezig onder en rond het Domplein. 
  • Op het Domplein heeft nog voor de Domkerk ook de St Maartenskerk gestaan.
  • Het neogotische poortje is gebouwd door Joseph Cuypers (zoon van P.J.H. Cuypers, betrokken bij de restauratie) op het Domplein, naast het Academiegebouw (neo-renaissance).
  • Het beeld van Paus Adrianus (geboren in Utrecht 1459, overleden in Rome 1523) nabij het Paushuize. Daar heeft hij overigens niet gewoond. Bijzonder aan het beeld is dat het staat op vier houten gedeeltes, die verrassend goed bewaard zijn gebleven. Betekenis van de plaatsing van het beeld hierop is de symbolische verbinding van het aardse met het hogere.
  • In het Paushuize staat in een nis een wat te groot beeld, dat ‘over’ is van een ander gebouw uit Utrecht.
  • Bijzonder is ook de duidelijke grens (van een soort metaal), die is aangelegd van het Castellum met de rest van Utrecht.
  • Project Lumens laat op bepaalde plekken van deze grens stoom in verschillende kleuren (bijvoorbeeld oranje met Koningsdag) naar boven komen.
  • Het oude gebouw Sic Semper op de hoek Trans-Nieuwegracht is de moeite waard.
  • Daartegenover stond een deel van de Winkel van Sinkel. Daar werd van alles verkocht; ook ondergoed dat hier werd geëtaleerd.
De wandeling werd afgesloten met een smakelijke lunch bij Zussen, waar gezellig werd nagepraat.
 

Deel 2: Vogelenbuurt/Tuinwijk/Lauwerecht door Renée Frant

We liepen de binnenstad uit naar de Koekoekstraat.
Toen de binnenstad te klein was, wilde men wel uitbreiden richting het veen gebied rond boerderij de Koekoek. Dat was ook een taveerne waar veel gespuis overnachtte. Zij konden alleen een dagkaart krijgen bij de stadspoort.
‘s Nachts werd er veel gevochten. Nu nog is er (vanaf 1902) een boksschool aan het Zwarte water.
Bij de Koekoekstraat ga je vanaf de singel naar beneden. De gevels aan de overkant van de singel zijn ook gebouwd om goede sier te maken.
Het veen werd afgegraven. Er werd riet geoogst en wat geriefhout, oa voor het verstevigen van de bodem Wilgentakken.
De eerste huizen van de Vogelenbuurt zijn lager, hebben vaak een winkel/werkruimte beneden en eenvoudige woonruimte boven.

Er kwam ook allerlei industrie die men niet in de binnenstad wilde hebben: de Gasfabriek, (die het G(r)if(t)park opleverde). Het gif is ingepakt en wordt door een Duitse instelling (??) jaarlijks gecontroleerd. Tegenwoordig is er een bacterie die het gif kan neutraliseren in 40 jaar tijd. Ook de Veemarkt, de Emailleer- en Vernikkelfabriek, WitteKat-batterijen leverden ook zeer giftige stoffen op.
Er was een zwembad in de Krommerijn waar men lichtgevend weer uitkwam en die akelige ziektes en een vroege dood veroorzaakte.
Veel werd via de Biltse Grift, hier Koekoeksvaart genoemd, afgevoerd. De haven in Zeist is al lang gesloten, en delen zijn gedempt.
Het Lauwerecht was een aparte gemeenschap (?) die tol mocht heffen van de schepen die de stad in wilden, en die goedkope grond bood aan deze in de stad minder gewenste industrieën.
De Veemarkt en de Paardenmarkt brachten een nieuwe Veeartsenijschool in Wittevrouwen. En het slachthuis aan het eind van Lauwerecht trok veel ratten aan; vandaar het beeld van de Rattenvanger daar.
Bij het Willem van Noortplein was een bad waarin de paarden werden gewassen voor ze naar het slachthuis gingen.
Van de botten werd lijm gemaakt, plakband, zwarte verf voor teer van de schepen , een chemische stof voor witte verf.
Ik hoor niets meer over verzakkingen in de 30 jaar dat ik er woon; hooguit is er een veroorzaakt door de boktor.
We hebben ons toch uit het moeras weten op te werken, en hebben het gif ingedamd.
Als je twijfelt over de veiligheid van de producten uit onze groentetuintjes kun je het door TNO laten onderzoeken.
Het is een goed onderhouden juppenbuurt geworden.
In Tuinwijk werden huizen gebouwd met stenen die overbleven bij de bouw van het NS-gebouw de Inktpot, met groene daklijsten. En schuine straten voor een mooie zichtlijn.

Klik hier om een aantal foto’s van de wandeling te bekijken.